Insectenbeten (behandelend) | Mercatum.be

Bij een insectenbeet denkt men spontaan aan een muggen-of spinnenbeet. Maar het zijn niet alleen deze beestjes die voor kleine en grote beten zorgen.

Algemeen beschouwd prikken of bijten insecten om twee redenen: voor het verzamelen van bloed om zich te voeden of de eitjes verder te laten ontwikkelen of uit zelfverdediging.

Welke insecten kunnen de mens bijten of prikken?

Insecten die steken wanneer ze bedreigd zijn

waterwantsen, gewone bloemwants, larven van kevers.

Om zich te voeden met bloed

bedwantsen, luizen, vlooien, schaamluizen, teken

Voor de ontwikkeling van hun eitjes en/of voeding

muggen, dazen, stalvlieg

Uit zelfverdediging:

bijen, wespen, horzels, mieren

Bij toeval:

trips (donderbeestjes) om zich te hydrateren.

Insectenbeten kunnen verschillende soorten reacties teweegbrengen:

Lokale reactie: roodheid, oedeem (tot een paar cm groot), lichte verharding, jeuk. Medische tussenkomst is zelden nodig.

Toxische reactie: meestal meedere steken. Braken, diarree, hoofdpijn, daling van de bloeddruk, stuiptrekkingen, en bewustzijnsverlies. Indien het slachtoffer  meer dan 20 steken heeft is ziekenhuisopname noodzakelijk.

Allergische reactie: onafhankelijk van de dosis gif, maar wel afhankelijk van de individuele mate van gevoeligheid: netelroos, roodheid, jeuk, ernstig oedeem, bronchospasmen, spanningsverlies, schock, misselijkheid, obstructie van de luchtwegen, cardiovasculaire shock  moet de gestoken persoon naar spoed!

Wat kan men zelf doen bij een steek?

Bij een lichte zwelling of jeuk: een oraal en/of lokaal antihistaminicum aanbrengen.

In geval van hevige pijn: paracetamol  innemen.

Controleer de vaccinatiekalender voor tetanus.

Verwijder ringen bij een steek in de hand om de bloedstroom niet nog meer te belemmeren.

De steek goed reinigen met water en zeep. Breng vervolgens een lokaal antisepticum aan.

Bij een steek is het interessant om vast te stellen welk insect verantwoordelijk is.

Tips voor preventie

Niet op blote voeten in het gras lopen.

De stoffen vermijden die ene lokmiddel kunnen zijn: parfum, haarlak, zonnebrandcrime,..

Wegblijven uit de buurt van bijenkorven of nesten.

Vuilnisemmers goed afsluiten of veiliger opbergen.

Kleding met te felle kleuren vermijden.

Niet buiten eten in geval van een allergische aanleg.

Drankblikjes vermijden.

Insmeren met een insectenafstotend product.

Bij een bekende allergie: het gezelschap verwittigen en een noodkit met injecteerbare epinefrine, een antihistamine, een corticosteroïde.

Bijensteken: wist u dit?

Een bij laat haar angel met de gifklier achter in de huid. Daardoor blijft het dus gifreserves injecteren. In dat geval moet men de angel snel verwijderen met een vingernagel of met een stompe kant van een mes (door het evenwijdig met het huidoppervlak te glijden) of met een kredietkaart. Gebruik geen pincet, de gifklier zou kunnen barsten en meer gif afgeven.

Wespen steken zonder de angel achter te laten.

De horzel heeft een langere angel. De steek is dus dieper. Het gif kan direct worden geïnjecteerd in de bloedvaten en versnelt de recatie.

Het gif van een bij bevat:

Iso-amylacetaat: een verbinding met het feromoon voor alarm en aanval

Histamine: verantwoordelijk voor de onmiddellijke en de locale ontstekingsreactie na de steek.

Mellitine: belangrijkste toxine van de bij: vernietigt de rode bloedcellen, verwijdt de bloedvaten en verhoogt de vasculaire permeabiliteit.

Apamine: krachtig neurotoxine

Kinine: verhoogt de vasculaire permeabiliteit

MCD-peptide: mestcellendegranulerende peptide

Fosfolipase A en B: veroorzaken gladde spiercontracties, lagere bloeddruk, vernietigen de celmembranen door de hydrolyse van fosfolipiden.

Tekenbeten

Het probleem met teken is dat ze niet altijd gemakkelijk te zien zijn.
Bovendien kunnen ze drager zijn van infecties zoals Borreliose (of de ziekte van Lyme).

Indentiteitskaart van de teek

De teek of Iodide ricinus is een grote mijt die behoort  tot de orde van de spinachtigen.

Een deel van de ontwikkelingscyclus gebeurt op de grond en het andere deel vastgeklampt aan de huid van zoogdieren. Hierbij kunnen pathogenen zoals Borrelia (die de ziekte van Lyme veroorzaakt) aan de gastheer overgedragen worden.

De nimfen zijn het meest actief tijdens het late voorjaar en de vroege zomer. Ze veroorzaken de meeste transmissies vooral door hun geringe grootte waardoor ze soms onopgemerkt blijven door de mens.

De volwassen teken zijn meer besmet dan de nimfen…maar zichtbaarder en daardoor worden ze ook sneller verwijderd.

De teek voedt zich met bloed via zijn rostrum (het mondstuk dat de huid kan doorboren en het bloed zal opzuigen). Een teek heeft op het einde van zijn rostrum een zakje met speeksel dat verdovende stoffen bevat. Bovendien kan hij moleculen injecteren die de weerstand van de gastheer verzwakken, ze verdoven immers het zenuwstelsel. De teek voedt zich gedurende 3 tot 10 dagen waardoor zijn omvang aanzienlijk stijgt. Na de voedingsfase kan een teek tot 624x zwaarder zijn, waardoor het enkele honderdduizenden eitjes kan leggen.

Wandelen in risicogebied

Enkele voorzorgsmaatregelen

Lichte en beschermende kledij dragen (armen en benen bedekt) en geen open schoenen.
Een afstotend middel dat DEET (20-50%) bevat gebruiken op blootgestelde lichaamsdelen.
Opgelet! DEET vermindert de doeltreffendheid van zonnebrandcrème. Wanneer u het een uur later aanbrengt dan de zonnecrème vangt u dit nadeel op.

Ook de huisdieren (preventief) behandelen.

Wat na een wandeling?

Grondig de blootgestelde lichaamsdelen controleren, met inbegrip van de hoofdhuid en de plooien tussen de vingers.
Zachtjes de gebruikte kleding uitdoen en ze eventueel gedurende 30 minuten in de droogkast stoppen om eventuele teken te doden. Ook huisdieren controleren.

Als u een tekenbeet opmerkt

Noot alcohol of ether aanbrengen.

Een specifiek tekenpincet gebruiken: langzaam draaien tot de teek loskomt. Als u geen pincet bij de hand hebt, gebruikt u een geknoopt draadje dat u zich dicht mogelijk bij de huid rond de teek trekt. Controleer na het trekken of de teek volledig verwijderd is. Ontsmet de beet NA het verwijderen van de teek.

Risico’s van een tekenbeet

Drager van de ziekte van Lyme

Na het binnendringen van de huid, zal de teek zich 3 tot 10 dagen voeden met bloed en kan ze de Borrelia die de ziekte van Lyme veroorzaakt, overdragen. De bacteriën bereiken de speekselklieren en besmetten de mens. De passage van de ziektekiemen gebeurt na het 12e uur maximaal tussen 38 en 72 uur na de beet/voeding.

De 2 eerste dagen treedt een allergische reactie, dit kan zonder erg zijn.

Indien zich tussen de 3e en 30e dag een rond  rood cirkeltje vormt dat soms bleker is in het midden en groter wordt, is snel een arts contacteren de boodschap.

In geval van twijfel, kan een bloedafname bij de huisarts gedaan worden om elke kans op besmetting na te gaan.

Er bestaan ook tests om te bepalen of de verwijderde teek wel degelijk de bacterie Borrelia droeg.

Slechts 10 tot 15% van de Belgische teken is echt besmet, (tegen 30% in Zwitserland, Duitsland, Oostenrijk, Zweden…)

Slechts 0,4% tot 4% van de mensen gebeten door een teek zal de ziekte van Lyme ontwikkelen. 

Het maximale risico op besmetting ligt tussen 48 en 72 uur na de ‘landing’ en de beet van de teek.